Rosnące potrzeby, a wsparcie malejące. Kryzys opieki długoterminowej w Polsce.

Na łamach portalu PolitykaZdrowotna.com opublikowano artykuł, w którym głos zabrał także dr Andrzej Lejczak, prezes Krajowej Izby Domów Opieki. Streszczamy ten artykuł tutaj, i zachęcamy do zapoznania się z tekstem Anny Borkowskiej.

Starzejące się Społeczeństwo a Niewydolny System Opieki

Polska stoi w obliczu poważnego kryzysu w zakresie opieki długoterminowej, który z każdym rokiem przybiera na sile. Wraz z szybkim starzeniem się społeczeństwa, system opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi jest na skraju załamania. Obecnie ponad 20 000 osób czeka w kolejce do domów opieki, a placówki medyczne i opiekuńcze są przeciążone. Mimo alarmujących sygnałów ze strony organizacji pozarządowych i ekspertów, rządzący pozostają głusi na te problemy.

Podczas niedawnej konferencji zorganizowanej przez koalicję „Na Pomoc Niesamodzielnym” przedstawiono raport, który ujawnia systemowe zaniedbania w polskim systemie opieki długoterminowej. Jeśli nie zostaną podjęte natychmiastowe działania, dziesiątki tysięcy osób mogą pozostać bez niezbędnej pomocy.

Zignorowane Apelacje i Brak Reakcji Polityków

15 kwietnia przedstawiciele 11 organizacji społecznych zorganizowali konferencję prasową, aby po raz kolejny zaapelować o pilne reformy w sektorze opieki długoterminowej. Był to już trzeci taki apel w ciągu ostatnich trzech lat – poprzednie miały miejsce w czerwcu 2022 i kwietniu 2023 roku. Niestety, mimo rosnącego niepokoju społecznego i jednoznacznych danych, rząd nie podjął żadnych konkretnych działań.

Co gorsza, opieka długoterminowa została usunięta z listy priorytetów zdrowotnych podczas polskiej prezydencji w Unii Europejskiej w 2025 roku. Decyzja ta wywołała ogromne zaniepokojenie wśród działaczy społecznych, ponieważ sugeruje, że potrzeby osób starszych i niesamodzielnych są marginalizowane na najwyższych szczeblach władzy.

Zdaniem przedstawicieli koalicji, problem wynika nie tylko z braku zainteresowania polityków, ale także z przestarzałego postrzegania opieki długoterminowej. Podczas gdy inne kraje europejskie stawiają na opiekuńcze modele domowe i profilaktykę, Polska wciąż tkwi w szpitalocentrycznym systemie, który nie jest dostosowany do potrzeb osób wymagających długotrwałego wsparcia.

Przestarzały System Opieki – Brak Nowoczesnych Rozwiązań

Jednym z najbardziej krytycznych głosów wobec obecnego systemu jest Andrzej Lejczak, Prezes Krajowej Izby Domów Opieki (KIDO), który podkreśla, że polska opieka zdrowotna nadal opiera się na szpitalach. Tymczasem placówki te są nie tylko drogie w utrzymaniu, ale też nieprzystosowane do zapewnienia specjalistycznej opieki osobom przewlekle chorym i starszym.

Lejczak postuluje całkowitą zmianę priorytetów – zamiast inwestować w szpitale, należy rozwijać:

opiekuńcze usługi domowe,
domy pomocy społecznej i ośrodki wsparcia,
społeczne formy opieki środowiskowej.

Takie rozwiązania pozwoliłyby ograniczyć hospitalizacje, obniżyć koszty i poprawić jakość życia osób starszych. Niestety, w Polsce brakuje spójnej strategii, a system pozostaje nieskoordynowany i rozproszony. Bez ogólnokrajowego planu reform, placówki opiekuńcze muszą radzić sobie w gąszczu niejasnych przepisów i niestabilnego finansowania.

Brak Pracowników i Obciążenie dla Rodzin

Problemem równie poważnym, co niewydolna infrastruktura, jest niedobór personelu opiekuńczego. Szacuje się, że w Polsce brakuje co najmniej 20 000 wykwalifikowanych opiekunów, a bez zmian systemowych sytuacja będzie się tylko pogarszać.

W praktyce oznacza to, że ciężar opieki spada głównie na rodziny – przede wszystkim na kobiety, które często rezygnują z pracy zawodowej, aby zająć się starszymi rodzicami lub chorymi małżonkami. Ma to daleko idące konsekwencje:

spadek dochodów gospodarstw domowych,
wzrost wyczerpania i problemów psychicznych wśród opiekunów,
brak systemowego wsparcia finansowego.

Ada Zaorska z Polskiego Stowarzyszenia Opieki Domowej zwraca uwagę, że choć wprowadzenie bonu senioralnego było krokiem w dobrym kierunku, to rozwiązanie jest niewystarczające. Bon pokrywa jedynie ograniczoną, godzinową pomoc, co nie wystarcza osobom wymagającym całodobowej opieki lub specjalistycznego wsparcia.

Eksperci podkreślają, że w Polsce nie ma publicznego mechanizmu finansowania opieki domowej – brakuje ubezpieczeń lub funduszy rządowych, które odciążyłyby rodziny. W efekcie, dostęp do profesjonalnej opieki pozostaje przywilejem, a nie prawem.

Potrzeba Kompleksowej Reformy – Czas Działać!

Koalicja „Na Pomoc Niesamodzielnym” nie domaga się jedynie drobnych poprawek, ale gruntownej przebudowy systemu. Konieczne są zmiany w następujących obszarach:

Strategie kadrowe – zwiększenie liczby wykwalifikowanych opiekunów i poprawa ich warunków pracy.
Modele finansowania – wprowadzenie systemu ubezpieczeń opiekuńczych lub rządowych dotacji.
Integracja służby zdrowia i opieki społecznej – lepsza koordynacja międzysektorowa.
Rozwój opieki środowiskowej – większe wsparcie dla rodzin i opiekunów.

Kluczowe jest jednak zaangażowanie polityczne. Kryzys nie jest odległą wizją – trwa już teraz. Prognozy demograficzne są nieubłagane: w ciągu najbliższej dekady Polska stanie się jednym z najstarszych społeczeństw w Europie. Jeśli rząd nie podejmie natychmiastowych działań, czeka nas przyszłość, w której tysiące osób starszych pozostanie bez godnej opieki.

Koalicja ma nadzieję, że po nadchodzących wyborach rozpocznie się rzeczywisty dialog na temat reform. Do tego czasu ich przesłanie jest jasne: opieka długoterminowa to nie marginalny problem, ale jedno z najważniejszych wyzwań społecznych naszych czasów.

Podsumowanie: Czy Polska Zdoła Ocalić System Opieki?

Polski system opieki długoterminowej jest atakowany z wielu stron: rosnące zapotrzebowanie, brak pracowników, przestarzałe struktury i polityczne zaniedbania. Organizacje społeczne i eksperci wskazali problemy i zaproponowali rozwiązania. Teraz odpowiedzialność spoczywa na rządzie.

Bez zdecydowanych działań, Polska stanie nie tylko w obliczu kryzysu ekonomicznego, ale także humanitarnego. Czy władze zareagują, zanim będzie za późno? Czas pokaże.